Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանում թերսնված երեխաներ կան, սովամահության դեպքերը երեխաների շրջանում պաշտոնական աղբյուրները բացառեցին: Մինչև հինգ տարեկան երեխաների 4 տոկոսը, ըստ վիճակագրության, թերքաշ են: Սա 2005-ին արված Ժողովրդագրական Առողջապահական հարցերի վերաբերյալ վերջին հետազոտության արդյունքներն են, 2000-ին այդ ցուցանիշը 2.8 է եղել: Թերսնուցման հետևանքով թերաճ են, այսինքն ըստ տարիքի նորմայից ցածր հասակ ունեն, մինչև հինգ տարեկան երեխաների 13 տոկոսը: Վիճակագրությունը 2000-2005-ի ընթացքում չի փոփոխվել: Նրանց մեծ մասը 12-23 ամսական երեխաներ են: Այս հետազոտությունն անցկացվում է 5 տարին մեկ անգամ, հերթականն արդեն մեկնարկել է, 2011-ին կամփոփվեն արդյունքները:

Թերքաշության ու թերսնվածության ցուցանիշով, ըստ եղած վիճակագրության, առաջին տեղում Շիրակի մարզն է, այնուհետ Վայոց Ձորը, թերաճ երեխաների թվով առաջատարներ են Արագածոտնի մարզը, Երևանը, Գեղարքունիքը: Թերաճությունը երկարատև թերսնուցման հետևանք է: Նշենք, որ Ադրբեջանում թերքաշության ցուցանիշը մինչև 5 տարեկան երեխաների մոտ 8 տոկոս է կազմում, Վրաստանում` 2, Թուրքիայում` 4: Կենտրոնական ու Արևելյան Եվրոպայի երկրների համար միջինացված ցուցանիշ է 5 տոկոսը:

Առողջապահության նախարարության Մոր և մանկան առողջության պահպանման 2003-2015 թթ ռազմավարության մեջ հարցն ընդգրկված է հիմնախնդիրների ցանկում` երեխաների սնուցման վիճակի շարունակական վատացումը, թերսնուցման և անեմիաների տարածվածությունը, ցածր քաշով ծնված երեխաների տեսակարար կշռի մեծացումը:

Ռազմավարությունը նշում է սնուցման բարելավմանն ուղղված նպատակները: Դրանք են` նվազեցնել խրոնիկական թերսնուցման տարածվածությունը երեխաների մոտ առնվազն 1/3-ով (հասակ-տարիքային ցուցանիշի դեֆիցիտը 0-5 տարեկան երեխաների մոտ չպետք է գերազանցի 8%-ը` մինչև 2015թ.), կրճատել սակավարյունության տարածվածությունը երեխաների և հղիների մոտ 50%-ով (մինչև 2015թ.), հասնել յոդի դեֆիցիտի հետևանքների վերացման (2008թ.):

ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի` Յունիսեֆի ներկայացուցիչ Լեյլի Մոշիրին Panorama.am-ի թղթակցի հետ հարցազրույցում ասաց, որ երկրում թերսնուցման խնդիրն առկա է, բայց սուր դրված չէ, քանի որ ծայրահեղ թերսնված երեխաներ Հայաստանում չկան: Իսկ թերսնման պատճառը, ինչպես բացատրեցին հիմնադրամում, պայմանավորված է նախ երկրի սոցիալ-տնտեսական իրավիճակով, ապա ծնողների իրազեկվածության մակարդակով: «2000-2005-ի ընթացքում աղքատության առումով երկրում բարելավվում եղել է, սակայն թերաճ երեխանների թվում փոփոխություն չի եղել: Սա նշանակում է, որ աղքատության նվազումը ոչ մի կերպ չի անդրադարձել երեխանենրի սնուցման բարելավման վրա»,-ասաց հիմնադրամի ներկայացուցիչը:

Նա կարծում է, որ հայ ընտանիքները պատրաստ են իրենց երեխաների համար լավագույնն անեն, սակայն պետք է իմանան խնամքի ամենակարևոր ու անհրաժեշտ բաները, իմանան այն նշանները, որոնց ի հայտ գալու դեպքում, անհապաղ դիմեն բժշկի: Դրա համար Յունիսեֆում մտածում են պատրաստել գրքույկներ կյանքի առաջին ամիսներին երեխայի հավելյալ սննդի մասին, դրանք պետք է տալ վեց ամսականից` բազմազան դարձնելով երեխայի սննդակարգը, մինչ այդ ցանակալի է, որ երեխան բացառապես կրծքի կաթ ուտի, քանի որ այդ դեպքում վարակիչ մի շարք հիվանդություններից պաշտպանված է լինում:

Թերսնուցման հետևանք է նաև այն, որ սակավարյունությունը բավականին բարձր թվերի վրա է թե երեխաների, և թե կանանց մոտ (26% և 16% համապատասխանաբար/: Սա վիճակագրական ազգային ծառայության հրապարակած տվյալներն են: Հայաստանում այսօր խնդիր է երկաթի անբավարարությունը, հղի կանանց մոտ խնդիրն ավելի սուր է դրվում, քանի որ երեխաներն էլ ծնվում են երկաթի անբավարարությամբ պայմանավորված անեմիայով: Հղիության ընթացքում կինն ունենում է երկաթի լրացուցիչ կարիք, քանի որ երեխայի աճի համար դա կարևոր միկրոտարր է:

Լ. Մոշիրին այս առումով կարևորում է այն, որ Հայաստանն անցել է յոդացված աղի օգտագործման: Իսկ դա նշանակում է, որ յոդի անբավարարության հետևանք համարվող հիվանդություններից, օրինակ ուղեղի հետ կապված հիվանդություններից, երկուսն էլ պաշտպանված են:

Այժմ մտածում ու օրենսդիր և գործադիր մարմինների հետ բանակցություններ են տարվում ալյուրի համընդհանուր հարստացման վերաբերյալ: Մոշիրին համարում է, որ դա պետք է կարգավորվի օրենքով ու չազդի ալյուրի գնի վրա: «Շատ կարևոր է, որ մենք հարստացնում ենք ալյուրը, բոլորը հաց են ուտում, և բոլորի համար սա շատ հասանելի ու մատչելի երկաթի աղբյուր է լինելու»,-ասաց մեր զրուցակիցը, հավելելով, որ բազմաթիվ երկրներ արդեն անցել են հարստացրած ալյուրի օգտագործման: Այժմ մասնագետները իշխանության ներկայացուցիչներին բացատրում են դրա նշանակությունը, համոզում որ դա արդյունավետ է հանրային առողջապահության, ինչպես նաև ծախսատարության առումով:

Յունիսեֆի մասնագետները համարում են, որ շատ կարևոր է խնդրին ուշադրություն դարձնելը, կառավարությունը պետք է ունենա հստակ ռազմավարություն` երեխայի սնուցման վերաբերյալ: ԱՆ ռազմավարությունում, ըստ ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի ներկայացուցչի, խնդիրն ու դրա լուծումները համապարփակ չեն, նախ և առաջ պետք է իրազեկում իրականացնել երեխաների խնամքի ու ճիշտ կերակրման մասին:

Մոշիրին խորհուրդ է տալիս իրավիճակի բարելավման համար ուսումնասիրել աղքատ համայնքներում ապրող առողջ երեխաների խնամքը ու դա տարածել մյուս համայնքներում: Նա հետագա զարգացման առումով կարևորեց երեխայի աճը կյանքի առաջին 2-3 տարիների ընթացքում: «Այս երկու տարիների ընթացքում առաջ եկած խնդիրները վնասելու են երեխայի հետագա առողջ զարգացմանն ու աճին»,-ընդգծեց հիմնադրամի ներկայացուցիչը:

ԱՆ ռազմավարությունում նշված են այն քայլերը, որոնց իրականացման պարագայում կարելի է հասնել ռազմավարությունում նշված նպատակների իրականացմանը: Հստակ քայլեր չկան` ընդհանուր մոտեցումներ են, ինչպես ասենք երեխաների և մայրերի անվճար բժշկական օգնության անհրաժեշտ ծավալների ապահովում` պետության կողմից երաշխավորված նպատակային ծրագրերի շրջանակներում, կանանց և երեխաների առողջապահական ծառայություններ ուժեղացում` գյուղական առողջապահության շեշտադրումով: Անցկացվող ուսումնասիրության արդյունքները երևի ցույց կտան, թե ինչ առաջընթաց է գրանցել այս 7-ամյա ռազմավարությունը: Խնդիրն առկա է, ըստ գնահատականների էլ, աճի միտում կա: Պետք են հստակ գործողություններ ու նպատակային ծրագրեր, այլապես վաղվա մեր սերունդը վտանգված է: